Interview: Organiseren voor het onverwachte

‘Denk in een organisatie niet na over welke verandering er op je afkomt, maar denk: wat doen we als er überhaupt een verandering op ons afkomt?’ Organisatieadviseur en expert op het gebied van wendbare organisaties Mark Nijssen vindt dat organisaties zich beter kunnen voorbereiden op het onverwachte. Organiseren op je voorvoeten noemt hij dat. Maar hoe doe je dat? En welke manier van organiseren past daarbij? Een interview over voorspelbare onvoorspelbaarheid en balans.

‘Om te kunnen reageren op wat je niet weet, moet je eerst vaststellen dat je het niet weet, en je daar comfortabel bij voelen’, zegt Nijssen. ‘Dat dwingt je om na te denken over wat er op je afkomt, en over wat je niet weet. Maar dan moet je vervolgens wel zeggen: ‘Maar als we het niet weten, hoe moeten we dan organiseren?’ Daar komt ook de beeldspraak ‘op je voorvoeten’ vandaan. Dat gaat over de tennisser die wacht op de bal van de tegenstander. Gaat die hard, zacht, links of rechts? En wat doen tennissers dan? Die gaan op hun voorvoeten staan om snel te kunnen reageren op het moment dat de bal op hen afkomt. Als je op je hakken staat kun je niet snel reageren.’

Voorspellen

Organisaties zijn vaak niet wendbaar ingericht, maar stevig. Ze hebben stevige gebouwen, stevige structuren, stevige processen, stevige regelgeving. En dat is niet altijd erg, nuanceert Nijssen: ‘Voor veel onderdelen van organisaties is stevigheid of stabiliteit helemaal niet erg. Wendbaarheid is geen aan -of uitknop. Het gaat om de mate van wendbaarheid die past bij de mate van onvoorspelbaarheid die je ervaart. Dat kan dus ook verschillen tussen verschillende onderdelen van één organisatie. Sommige onderdelen zijn gebaat bij meer stabiliteit, die hebben ook niet zoveel last van onvoorspelbaarheid. En andere hebben daar veel meer last van. Dus er ligt ook de uitdaging om er genuanceerd naar te kijken. Bovendien moet je je afvragen: is de wereld echt zo onvoorspelbaar, of zijn we slecht in voorspellen? ‘

Hij vervolgt: ‘Als je niet goed bent in voorspellen, moet je eerst dat gaan oplossen voordat je gaat investeren in je wendbaarheid. Als je ontwikkelingen twee à drie jaar van tevoren op je af ziet komen, dan kun je je daarop instellen, kun je de juiste maatregelen nemen en hoef je niet op je voorvoeten te staan, want dan neem je de tijd om de goede maatregelen te nemen. Als je tot de conclusie komt dat je in een dynamische sector opereert waar het echt onvoorspelbaar is, dan kun je je daar meer op richten. En er zijn ontwikkelingen die voor elke organisatie hetzelfde zijn, denk aan corona. Dat zou je als onvoorspelbaar kunnen betitelen, maar we hebben er wel allemaal mee te maken. En ook bij corona kun je je afvragen: wat is nou eigenlijk onvoorspelbaar? Is dat het feit dat corona zich voordoet? Of is dat de impact die corona heeft op onze organisatie? Of allebei?’

Hier kun je het hele interview lezen of de podcast luisteren